Formula 1’e Yeni Başlayanlar İçin F1 Rehberi

Formula 1 hiç kuşkusuz motorsporları tarihinin en üst düzey organizasyonu. Kendi gelenekleri olan ve her çağa uyum sağlayarak yenilenmeyi başaran bu organizasyonla ilgili birkaç temel soruyu cevaplayalım istedik.

Formula 1’i yeni yeni takip etmeye başlayanların akıllarına gelebilecek en temel soruları cevapladık.

İçerik Rehberi

1. Formula 1’de kaç takım ve pilot yarışıyor?
2. Bir sezonda kaç yarış yapılıyor ve kaç tane pist var?
3. Formula 1’de puanlama ve şampiyonluk sistemi nasıl işliyor?
4. Yarışın olduğu hafta sonu F1’de program nasıl ilerliyor?
5. Formula 1 Sprint yarışı nedir?
6. Kasklar neyden yapılır ve ne zamandan beri zorunlu?
7. F1 araçları neden kıvılcım çıkarır?
8. Neden herkes kazanamıyor?
9. Peki şu DRS nedir?
10. Bir de KERS var…
11. Bir F1 aracı ne kadar benzin tüketir?
12. F1’de out lap, hot lap ve in lap nedir?
13. F1’de oversteer ve understeer nedir?
14. F1’de undercut ve overcut nedir?
15. F1’de overtake nedir?
16. F1’de DNF nedir?
17. Neden kadın pilot yok?
18. F1 pilotları çok mu antrenman yapar?
19. Yarış tulumları neyden yapılır?
20. F1 gerçekten dünyadaki en hızlı araç mı?

01

Formula 1’de kaç takım ve pilot yarışıyor?

Formula 1’de güncel sezon (2022) itibariyle 10 takım yer alıyor. Her takım aktif ikişer pilota sahip olduğundan yarışlarda toplam 20 pilot mücadele ediyor.

Bu sayılar geçmiş yıllarda Formula 1’e katılan takım sayısına bağlı olarak daha düşük ve daha yüksek seviyelerdeydi.

02

Bir sezonda kaç yarış yapılıyor ve kaç tane pist var?

Formula 1’de güncel sezon (2022) takviminde 23 yarış yer alıyor ve bu da 2022 yılını Formula 1 tarihinin en uzun sezonu yapıyor.

Takvimdeki yarış sayısı her sezon çeşitli değişkenlere göre farklılık gösterebiliyor.

03

Formula 1’de puanlama ve şampiyonluk sistemi nasıl işliyor?

20 pilotun mücadele ettiği yarışları ilk 10 sırada tamamlayan pilotlar puan kazanıyor.

Pilotların kazandıkları puanlar sırasıyla 25, 18, 15, 12, 10, 8, 6, 4, 2, 1 iken yarış içinde en hızlı turu atan pilot 1 ekstra puan elde ediyor.

Pilotların kazandıkları tüm puanlar takımlarının hanesine de yazılıyor ve sezon sonunda en çok puan toplayan pilot ve takım şampiyonluğa ulaşıyor.

04

Yarışın olduğu hafta sonu F1’de program nasıl ilerliyor?

Formula 1 hafta sonu programı üç günden ve beş seanstan oluşuyor. Hafta sonu heyecanının ilk günü olan cuma 60’şar dakikalık iki ayrı serbest antrenman seansı gerçekleştiriliyor.

Cumartesi günü ilk olarak 60 dakikalık üçüncü serbest antrenman seansı yapılırken, günün devamında sıralama turu heyecanı yaşanıyor.

Sıralama turu seansı Q1, Q2 ve Q3 olmak üzere üç sekanstan oluşuyor. 18 dakikalık Q1’de ve 15 dakikalık Q2’de en yavaş beşer pilot eleniyor, 12 dakikalık Q3’te ise 10 pilot nihai sıralama için mücadele ediyor. Hafta sonunun son seansı ise pazar günü yapılan yarış oluyor.

05

Formula 1 Sprint yarışı nedir?

Formula 1’deki rekabete renk ve heyecan katması beklenen sprint yarışı 2022 takvimindeki üç hafta sonunda uygulanacak.

Bu yeni formata göre cuma günü 60 dakikalık serbest antrenman seansının ardından sıralama turu seansı gerçekleştirilecek.

Cumartesi günü 60 dakikalık ikinci serbest antrenman seansından sonra sıralama turu seansı sonuçlarına göre 100 kilometrelik sprint yarışı koşulacak.

Pit stop’un zorunlu olmadığı sprint yarışını ilk sekiz sırada bitiren pilotlar sırasıyla 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 puan alacaklar. Bu yarış sonunda oluşacak sıralama ise pazar günü yapılacak asıl yarışın grid’ini belirleyecek.

06

Kasklar neyden yapılır ve ne zamandan beri zorunlu?

Kaskların tasarımı ve ağırlığında yıllar boyunca birçok değişiklik oldu. İlk olarak 1953’te yarışın zorunlu ekipmanlarından biri haline gelen kaskların temel amacı kafa ve boyun travmasını engellemek.

Bu hala yüzde yüz başarılmış değil ama büyük yol alındığı da aşikar. Günümüz F1 kaskları yaklaşık 1 kilo 250 gram oluyor ve polieliten, karbon, fiber gibi maddelerden yapılıp ayrıca yangına dayanıklı birçok katman ile güçlendiriliyor.

07

F1 araçları neden kıvılcım çıkarır?

Sadece muhteşem olduğu için. Şaka bir yana kıvılcımlar şovun bir parçadır ve zorunlu değildir. Üreticiler tarafından mükemmelleştirilmiş koruma patenlerinin sürtünmesi ile üretilir ve gece yarışları sırasında muhteşem bir manzara yaratır.

08

Neden herkes kazanamıyor?

Dürüst olalım, bu biraz para meselesidir. Bir şasinin yapımı, bir motorun geliştirilmesi veya istisnai bir sürücünün maaşı belli bir maliyet olduğu için, yalnızca birkaç takım bu maliyetleri karşılayabilir.

Son sezonlarda sadece 2 ya da 3 takımın üst seviyede olmasının F1’in eğlenceli tarafına zarar verdiğini söyleyen çoktu.

Tartışmalı 2021 kurallarında bu duruma son vermek için bazı önlemler alındığını da gördük.

09

Peki şu DRS nedir?

DRS (Drag Reduction System) ya da Türkçesiyle Sürüklenmeyi Azaltıcı Sistem aracın arka kanadındaki parçanın açılarak yere baskı kuvvetinin azaltılmasını amaçlar.

Daha etkili bir hızlanma sağlamayı hedefleyen bu sistem özellikle geçişlerde epey işe yarar. Sıralama turlarında yarış boyunca, yarış gününde ise belirlenen yerlerde kullanılan DRS sistemi geçişleri artırıp F1 yarışlarını daha eğlenceli hale getirmeyi hedefler.

10

Bir de KERS var…

Kinetic Energy Recovery System (Kinetik Enerji Geri Dönüşüm Sistemi) aracın frenleme esnasında ortaya çıkan büyük enerjiden faydalanma sistemidir.

Bu sistem fren yapıldığı anda oluşan momentumum kinetik enerjiye dönüştürülmesini ve bu enerjinin depolanmasını sağlar.

Saklanan ve dönüştürülen enerji ise ani hızlanmalarda tüketilir. Kısacası ani hızlanmayı mükemmel hale getirmek için enerjinin dönüştürülmesi amaçlanır.

11

Bir F1 aracı ne kadar benzin tüketir?

Çok fazla. Standart bir araba 100 km’de 6 litre gibi bir şey tüketirse, F1 aynı mesafeden 45 litreyi görür.

Ortalama bir F1 yarışının 305 km olduğunu düşününce tüketilen benzinin miktarı biraz matematiğinize kalıyor.

12

F1’de out lap, hot lap ve in lap nedir?

Pilotların zaman turu atmak için piste çıktıkları ve nispeten yavaş seyrettikleri çıkış turuna “out lap” denir.

Yapılan hızlı tur denemesi “hot lap” olarak adlandırılırken, pit’e girmek için atılan sonraki tura ise “in lap” denir.

13

F1’de oversteer ve understeer nedir?

F1’de otomobillerin özellikle viraj girişlerinde denge problemi yaşamaları durumunda kaydıkları gözlenir.

Otomobillerin arka lastiklerde tutuş kaybı yaşayarak arkadan kayması “oversteer” ve ön lastiklerde tutuş kaybı yaşayarak önden kayması “understeer” olarak adlandırılır.

14

F1’de undercut ve overcut nedir?

F1 takımlarının rakiplerini geçmek için kullandıkları pit stop stratejileri “undercut” ve “overcut” olarak adlandırılır.

Eğer bir otomobil gerideyse ve rakibini pist üstünde geçemiyorsa erken pit stop tercihi ile “undercut” yapmış olur.

Benzer şekilde rakibin pit stop’undan sonra hızlı turlar atarak daha geç pit stop yapılmasına ise “overcut” denir.

15

F1’de overtake nedir?

Yarışlar sırasında bir rakibi geçmek “overtake” olarak adlandırılır.

16

F1’de DNF nedir?

DNF (Did Not Finish) bir otomobilin yarışı bitiremediği anlamına gelir.

Yarışa başlayamayan bir otomobil DNS (Did Not Start) ve yarıştan ihraç edilen bir otomobil ise DSQ (Disqualified) şeklinde isimlendirilir.

17

Neden kadın pilot yok?

F1 teknik olarak kadınlara yasak olmasa da organizasyonun bu konuda biraz cinsiyetçi davrandığı artık herkes tarafından kabul ediliyor.

Geçmişte bu eleştirileri bertaraf etmek için göstermelik birkaç adım atılsa da bunun bir erkek sporu olduğuna inanan patronların sayısı ne yazık ki azalmış değil.

Şu an F2’de yarışan Tatiana Calderon gibi pilotlar ise bu düzeni değiştirmek konusunda oldukça kararlı.

18

F1 pilotları çok mu antrenman yapar?

Dışarıdan bakınca sadece bir aracı süren insanlar olarak görülse de F1 pilotları dünyanın en çok antrenman yapan sporcuları arasındadır.

En başta çelik gibi bir kondisyonları olmak zorundadır çünkü araçların yere basma gücü nedeniyle pilotlar 5G kuvvete maruz kalırlar.

Güç ve dayanıklılık F1 için kilit önemdedir ve bu yüzden pilotlar sık sık teste girer ve hep belirli bir kilo ve kas seviyesinde kalmak için antrenman yapar.

19

Yarış tulumları neyden yapılır?

Tulumlar en baştan beri olası yangın yaralarından kurtulmak için tasarlandı. 1975 yılında yangına dayanıklı tulumlar zorunlu olsa da 1976’da Niki Lauda’nın Nurburgring’da yaşadığı ufak çaplı felaketin ardından önlemler artırıldı.

Önceleri NASA astronotlarının giydiğine benzer tulumlar varken günümüzde ise Nomex denilen 300 – 400 derece dayanıklı suni elyaftan tulumlar yapılıyor.

20

F1 gerçekten dünyadaki en hızlı araç mı?

Değil. 2016 yılında Bakü’de F1 hız rekoru 378 km/s ile kırılmıştı. Ama örneğin özel üretim Koenigsegg Agera RS Nevada yolunda yapılan test sürüşünde 447,2 km/s hıza ulaşmayı başarmıştı.