Formula 1 Güvenliği : Çarpışma Testleri
Tıpkı yol otomobillerinde olduğu gibi Formula 1 araçları da piste çıkmadan önce belirli çarpışma testlerinden geçmek zorunda.
1985 yılında spora dahil olan ve FIA tarafından denetlenen çarpışma testleri İngiltere Bedfordshire Cranfield Impact Centre’da gerçekleştirilmekte.
Dinamik (hareketli) çarpışma testleri, statik yük testleri ve devrilme testlerinin yer aldığı programda çok sıkı denetimler uygulanıyor.
Dinamik çarpışma testleri şasinin önünden, arkasından, yanından ve ek olarak direksiyon milinden uygulanıyor.
Bütün bu testler boyunca pilotu koruyan yaşam hücresinin hiçbir şekilde hasar almamış olması gerekiyor.
İçerisindeki maket pilot dahil test şasisinin ağırlığı 780 kg olup ön etki testinin hızı 15 m/s (54 km/h, 33 mph), yandan 10 m/s (36 km/h, 22 mph) ve arkadan 11 m/s (39.6 km/h, 25 mph)’dir.
Hızlar düşük görünebilir fakat bu rakamlar istenmeyen kaza momentumunun güvenli bir şekilde absorbe edilmesi konusunda aracın yeteneklerinin daha kesin hesaplamalarla saptanmasına imkan sağlıyorlar.
Maksimum yavaşlama, enerjiyi absorbe etme ve deformasyon limitleri kesin şekilde ifade edilir. Örneğin, ön çarpışma testi boyunca 3 milisaniyelik etki aralığında maket pilotun göğsünde oluşan yavaşlama etkisi 60 G’yi (ağırlığının yaklaşık 60 katı) geçemez.
Direksiyon mil testi, kaza anında pilotun başını direksiyona çarpması durumunda milin güvenli bir şekilde çökmesinden emin olmak için gerçekleştiriliyor.
Çarpışma anında oluşacak deformasyonun tamamı direksiyon mili üzerinde olmak ve yavaşlama etkisi 80 G’yi geçmemek zorunda.
Bununla birlikte tekerleği hızlı serbest bırakma mekanizmasının da testin ardından normal şekilde çalışması gerekiyor.
Bu testlere ek olarak 5 dinamik test, 13 statik test aracın önünden, arkasından, ve yanından uygulanarak kuralların istediği ölçüde basınca karşı mukavemeti ölçülüyor.
Ölçümler sırasında yakıt tankının altındaki tabana, burnun yan kısımlarına ve bacak ve oturma seviyesinde şasinin yanlarına da yük testleri uygulanıyor.
Söz konusu yüzeylerin etki anında gücü ne kadar absorbe ettiği ya da belirtilen sınırlarda ne kadar deforme olduğu gözlemleniyor ve yaşam hücresi ile birlikte vites kutusu kaza yapısının bu etki anında hiçbir şekilde hasar almamış olması gerekiyor.
Aracın takla barı, 3 farklı yönde; yandan 5 ton, yatay olarak 6 ton ve dikey olarak 9 tonluk basınca maruz bırakılıyor. Uygulanan yük sonucunda deformasyon seviyesinin 50 mm’yi geçmemesi gerekiyor.
Formula 1’in güvenliği konusunda yapılın bu çalışmalar yol otomobillerinin güvenliği açısından da önem arzediyor.
Her gün dünya çapında 3000 kişi trafik kazalarında hayatını kaybediyor. Örneğin FIA, Euro-NCAP yol otomobillerinin test programında aktif rol oynuyor, Williams’ın ana sponsorlarından Allianz Formula 1’in global gücü sayesinde insanları hem pist hem de yol güvenliğinin önemi hakkında uyarıyor.
